کد مطلب:47121 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:73

گنجینه پرسمان » قرآن

لطفاً تفسير آية 282 سورة بقره را بيان فرماييد؟

از آية مورد بحث كه طولانيترين آيات قرآن است، هيجده دستور از مقررات دقيقي كه در مورد امور تجاري، اقتصادي و دادوستد مالي لازم است، استفاده ميشود:

1. يَـََّأَيُّهَا الَّذِينَ ءَامَنُوَّاْ إِذَا تَدَايَنتُم بِدَيْنٍ إِلَيََّ أَجَلٍ مُّسَمًّي فَاكْتُبُوه هرگاه شخصي به ديگري قرض داده و يا معاملهاي انجام دهد و يكي از طرفين بدهكار شود، براي آنكه هيچگونه اشتباه و گفتوگويي پيش نيايد، بايد قرارداد، با تمام خصوصيات آن نوشته شود.

2. براي اينكه جلب اطمينان شود و قرارداد از مداخلات احتمالي طرفين سالم بماند، نويسنده بايد، شخص سومي باشد: وَلْيَكْتُب بَّيْنَكُمْ كَاتِب

3. بالعدل; نويسنده، بايد در نوشتن قرارداد، حق را در نظر بگيرد و عين واقع را بنويسد.

4. وَلاَيَأْبَ كَاتِبٌ أَن يَكْتُبَ كَمَا عَلَّمَهُ اللَّهُ فَلْيَكْتُب بايد كاتب، نهايت امانت را رعايت كند و آنچنانكه خدا به او تعليم داده و به اصطلاح، بين خود و خدا، سند را به طور دقيق تنظيم نمايد.

5. وَلْيُمْلِلِ الَّذِي عَلَيْهِ الْحَق بايد يكي از طرفين معامله، قرارداد را املا كند; يعني بگويد تا كاتب بنويسد; اما كدام يك از طرفين؟ آيه ميفرمايد: بدهكار; يعني آن كس كه حق بر گردن او است.

6 . وَلْيَتَّقِ اللَّهَ رَبَّهُو وَلاَيَبْخَسْ مِنْهُ شَيْ ئ‹ًا; بدهكار به هنگام املا كردن، بايد خدا را در نظر بگيرد و چيزي را فروگذار نكند و همه را بگويد تا بنويسند.

7. فَإِن كَانَ الَّذِي عَلَيْهِ الْحَقُّ سَفِيهًا أَوْضَعِيفًا...; وليّ، نيز بايد در املا و اعتراف به بدهي، عدالت و منافع كسي را كه سرپرست او است در نظر گرفته و از انحراف از حق دوري جويد.

8 . وَاسْتَشْهِدُواْ شَهِيدَيْن اضافه بر نوشتن، طرفين بايد در قرارداد خود، دو شاهد بگيرند.

9 و 10. مِن رِّجَالِكُم اين دو شاهد بايد دو مرد بالغ و مسلمان باشند.

11. فَإِن لَّمْ يَكُونَا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَامْرَأَتَان يك مرد و دو زن نيز ميتوانند شاهد قرار گيرند.

12. مِمَّن تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَآءِ شهود بايد مورد اطمينان باشند.

13. أَن تَضِلَّ إِحْدَغهُمَا فَتُذَكِّرَ إِحْدَغهُمَا الاْ ئُخْرَيَ در صورتي كه شهود، دو مرد باشند، هر كدام ميتوانند به طور مستقل شهادت بدهند، اما در صورتي كه يك مرد و دو زن باشند، بايد آن دو زن، به اتفاق يكديگر اداي شهادت كنند، تا اگر يكي اشتباهي كند، نفر دوم يادآوري نمايد.

14. وَلاَتَسْ ئ‹َمُوَّاْ أَن تَكْتُبُوهُ صَغِيرًا أَوْ كَبِيرًا إِلَيََّ أَجَلِهِي بدهي كم يا زياد باشد، بايد آن را نوشت. ذَ َلِكُمْ أَقْسَطُ عِندَ اللَّه...، قرآن كريم، در اين جمله، اشاره به فلسفة احكام فوق كرده و ميفرمايد: تنظيم اسناد و دقت در آن، از يك سو ضامن اجراي عدالت است و از سوي ديگر، موجب تقويت و اطمينان شهود به هنگام اداي شهادت است، و از سوي سوم، مانع ايجاد بدبيني در ميان افراد اجتماع است.

15. إِلآ َّ أَن تَكُونَ تِجَـَرَةً حَاضِرَةً تُدِيرُونَهَا بَيْنَكُم... در صورتي كه معامله كاملاً نقدي باشد، نوشتن قرارداد لازم نيست; البته در همين صورت نيز، اگر سندي براي اين قرارداد تنظيم كنند، بهتر است.

16. وَأَشْهِدُوَّاْ إِذَا تَبَايَعْتُم در معامله نقدي، گرچه تنظيم سند و نوشتن لازم نيست، ولي بايد شاهد گرفت.

17. وَلاَيُضَآرَّ كَاتِبٌ وَلاَشَهِيد و آخر آنكه، هيچگاه نبايد نويسنده سند، و همچنين شهود، بهخاطر رعايت حق و عدالت، مورد آزار و اذيت قرار گيرند.

سپس به دنبال حكم فوق تأكيد ميكند: وَإِن تَفْعَلُواْ فَإِنَّهُو فُسُوقُ بِكُم اگر كسي شهود يا كاتبان سند را به خاطر حقگويي، آزار دهد، مرتكب فسق و گناه گرديده، از راه و رسم بندگي خدا خارج شده است.

در پايان آيه، بعد از ذكر احكام، مردم را دعوت به تقوا و پرهيزكاري و پيروي از اوامر خداوند ميكند: وَاتَّقُواْ اللَّه آنگاه يادآوري مينمايد كه خداوند، آنچه مورد نياز شما در زندگي مادي و معنوي است، به شما تعليم ميدهد:وَيُعَلِّمُكُمُ اللَّه

وَاللَّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيم او از همة مصالح و مفاسد مردم آگاه است و آنچه خير و صلاح آنها است، براي آنها مقرر داشته است.(ر.ك: تفسير نمونه، آيت الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 2، ص 284 ـ 289، دارالكتب الاسلاميه.)